Navigeren door culturele barrières: het pad naar echte innovatie in ecosystemen
#Gast column
Margot Felix
(Onderzoeker adviseur VISTA college inzake Regionale Ecosystemen t.b.v. SNEL en TNA, Ambassadeur Regionale Ecosystemen voor MBOin2030 (MinOCW) en Lid Adviescommissie Techkwadraat (MinOCW en Min EZK)
Margot Felix is Sinds 2009 actief in regionale ecosystemen. Gestart met het ontsluiten van een cluster, het zgn. VOORDEEL, voor kwetsbare doelgroepen en sinds 2019 met de aansluiting van het mbo op CHILL, waarmee de realisatie van een ecosysteem van leren, werken en innoveren voor het chemische domein in Limburg gestalte heeft gekregen. Sinds 2023 staat de verbreding van dit concept centraal in de HIP SNEL, waarvoor zij het onderzoek mag doen.
Navigeren door culturele barrières: het pad naar echte innovatie in ecosystemen
Onderwijs, bedrijfsleven en overheden zijn het er al een behoorlijke tijd over eens. Om oplossingen te vinden voor grote vraagstukken van de regio, of nog groter voor de wereldvraagstukken, is vergaande publiek private samenwerking evident. Zo ondervinden we in Limburg o.a. veel groeibelemmering door krimp. Tegelijkertijd bruist Limburg door haar Europese ambities op entrepeneurship en circulariteit ten gunste van de klimaatagenda.
Sinds 2019 leren, innoveren en werken we in Limburg in co creatie toe naar een nieuwe orde. Gestart op CHILL op de Brightlands Chemelot Campus met de Community for Development methodiek en inmiddels Multidisciplinair en Multilevel actief in de gehele regio met innovaties, doorgaande leerlijnen mbo-hbo, Talent Office voor zij-instroom en upgrading, Lectoraat mbo-hbo en Leren en Valideren in de context.
Maar voor het zover kwam hebben we wel wat hobbels moeten overwinnen. De innovatie-ambities van de bedrijven stonden qua vraag en qua snelheid ver van de dagdagelijkse organisatie van het onderwijs af. De verschillende culturen van onderwijs, bedrijfsleven en overheden neigden teveel tot institutioneel handelen, waardoor nog wankele externe innovaties steeds opnieuw weer opgegeven werden voordat ze verduurzaamd waren. We moesten manieren zien te vinden om het ecosysteem te verbinden met de corebusiness van de deelnemende partners. En daarbij stootten we vrijwel onmiddellijk op onoverbrugbare cultuurbarrières.
In mijn onderzoek merk ik dat de invloed van de factor cultuur op de performance in ecosystemen nog teveel wordt onderschat. Onterecht want cultuur beïnvloed de manier waarop mensen communiceren, hoe vertrouwen opgebouwd wordt en welke doelstellingen en prioriteiten als belangrijk worden geacht. En de cultuur bepaalt hoe beslissingen genomen worden, welke juridische en institutionele kaders onwrikbaar blijken. Ook bepaalt de cultuur de risicobereidheid en verandercapaciteit van een organisatie.
Wat je in de praktijk van veel ecosystemen ziet is dat door de cultuurfactoren te negeren de betrokkenheid voor de innovaties niet verbreed kan worden van het individualistische niveau van enkelen naar een collectief niveau voor het gehele ecosysteem. Wat je ook vaak ziet is dat een innovatie voortkomend uit het ecosysteem niet kan of mag binnendringen in de corebusiness-ss van de aangesloten organisaties. En dus veert iedereen weer terug naar de oude organisatiesituatie als de subsidiecenten op zijn. En dus downsized de innovatie tot een kleine verbetering en gaan we weer over tot de orde van de dag.
In mijn studie bestudeer ik de relatie tussen cultuur en regionale ecosystemen. De afgelopen jaren heb ik geleerd dat wat helpt is waarde aantonen door samenhang te creëren, innoveren op de inhoud en veel ontmoetingen organiseren en interventies inzetten om de ontstane kennis te laten circuleren. Wat in onze situatie ook heeft geholpen is het respecteren van bestaande machtsstructuren bij de invulling van rollen in ecosystemen. Hierdoor hebben mensen echt de ruimte gekregen om succesvol te kunnen en mogen performen.
95 % van onze studenten en docenten ervaren inmiddels leervoordelen door de ingezette weg en 97% ziet daardoor meerwaarde in innovatie voortkomend uit CHILL. Ook landelijk zie ik fantastische ontwikkelingen door de samenwerking in ecosystemen. Ik merk dat we elkaar opzoeken en van de regionale successen nu ook echt kennis aan het genereren zijn En dat is fantastisch nieuws!
In essentie is succesvolle samenwerking dus in belangrijke mate afhankelijk van het begrip en de integratie van culturele dynamiek. Door de cultuur als leidend principe te omarmen, kunnen we de ware potentie van regionale ecosystemen ontsluiten en daadwerkelijk duurzame innovatie realiseren. In mijn onderzoek wil ik de komende jaren ons begrip van deze dynamiek helpen vergroten.