Innovatiewerkplaatsen in Noord Nederland

Innovatiewerkplaatsen (IWPs) zijn fysieke of virtuele plekken binnen de Hanzehogeschool Groningen waar onderzoek, onderwijs en beroepspraktijk bij elkaar komen. Studenten van zowel hbo als mbo werken in deze IWP’s samen met een interdisciplinaire groep van medestudenten en mensen uit het werkveld en passen hun opgedane kennis in de praktijk toe. Het zijn duidelijk geen kortlopende projecten maar langer lopende publiek-private samenwerkingsverbanden op zichzelf. IWP's zijn er op verschillende vakgebieden, bijvoorbeeld op het gebied van Energie en Zorg & Welzijn. Het voorbeeld hieronder gaat over Zorg & Welzijn. Het CoE Healthy Ageing heeft gemiddeld 20 IWP’s tegelijk lopen.

Wat is het precies?

Kenmerken van een IWP volgens het Centre of Expertise Healthy Ageing dat in de periode 2013-2020 circa 50 innovatiewerkplaatsen in de drie noordelijke provincies geeft gerealiseerd:

De looptijd van een IWP is gemiddeld circa 4 jaar of langer.
Het niveau waarop IWP worden gevormd varieert, van een (complexe) vraag van één bedrijf/instelling tot complexe generieke maatschappelijke vragen, meestal vanuit een multidisciplinaire aanpak.
Een IWP is een samenwerkingsverband van bedrijven, zorg- en welzijnsinstellingen, onderwijs- en kennisinstellingen en regionale overheden gericht op open innovatie (toelichting op www.openinnovatie.nl/open-innovatie). Er is sprake van publiek-private samenwerking (pps).
Een IWP heeft het karakter van een ‘proeftuin’, waarin onderzoekers, docenten, studenten (uit mbo én hbo), bedrijven, zorg- en welzijnsinstellingen en regionale overheden gezamenlijk werken aan oplossingen.
IWP’s kunnen virtueel zijn (een netwerk) of een fysieke plek, bijvoorbeeld bij één van de partners, in (of in de buurt van) zorg- en welzijnsinstellingen, dicht bij de professional of burgers.
In de IWP draait het om innovaties (producten, processen en diensten) die daadwerkelijk geïmplementeerd worden in de beroepspraktijk en onderwijs:
• De innovaties dragen substantieel bij aan oplossingen voor fundamentele vraagstukken uit de praktijk. Elke IWP heeft een duidelijke focus en is gericht op duurzaamheid en continuïteit.
• De IWP draagt bij aan economische groei en versterking van het mkb. Er is een meerjarige innovatieagenda, gericht op belangrijke economische en maatschappelijke vraagstukken.
In een IWP kan gewerkt worden aan meerdere projecten en resultaten. Er is ruimte voor experimenteren.

Voor wie is het?

De doelgroep is divers en bestaat primair uit de werkveldpartijen met een (gemeenschappelijke) innovatievraag én studenten met een leervraag.
De IWP is gebaseerd op een consortium van partners. Het consortium bestaat uit een vertegenwoordiging vanuit onderwijs- en kennisinstellingen, zorg- en welzijnsinstellingen, (mkb)-bedrijven en eventueel regionale overheden.
Er wordt een penvoerder aangewezen die de verantwoordelijkheid draagt voor de uitvoering van het project en het projectmanagement, inclusief de inhoudelijke samenhang, de voortgang, de resultaten en de financiële (eind)verantwoording van het project.
Een IWP bestaat gemiddeld uit circa 7 partners; 1 a 2 lectoren, gemiddeld 2 docent-onderzoekers, 4 professionals uit de praktijk; gemiddeld 30 studenten (bandbreedte van 6 tot 150 per jaar).

Wat kost het (de klant)?
De partners brengen circa € 100.000 per jaar in (grotendeels in kind). Aangevuld met middelen vanuit CoE van €25.000 per jaar.

In Zorg & Welzijn zijn er meestal geen of beperkte faciliteiten nodig; bij de inzet van studenten gaat het vaak om een koppeling aan minoren, stage, afstuderen (incl. reguliere begeleiding docenten en onderzoekers, zonder doorberekening naar de partners).

Wat is het doel?
Via duurzame publiek-private samenwerking samen werken aan oplossingen voor maatschappelijke en economische vraagstukken. IWP's zijn een vehikel voor het ontwikkelen en implementeren van (prototypes van) nieuwe producten in de beroepspraktijk maar ook in het onderwijs.

Wat gebeurt er?
Innovatiewerkplaatsen werken aan een mix van activiteiten, waarbij elke IWP eigen accenten kan leggen. Belangrijke activiteiten:

Praktijkgericht onderzoek op het thema van de IWP. Vaak gaat het om actie-onderzoek waarbij sprake is van co-creatie tussen bijv. een instelling uit de gezondheidszorg, (docent)onderzoekers en studenten vanuit een hogeschool of ROC, een commercieel bedrijf, soms een gemeente of provincie.
Onderwijsinnovatie in hbo en mbo: curriculumvernieuwing, ontwikkelen van nieuwe modules, minoren of keuzedelen.
Het implementeren van innovaties (producten, processen en diensten) in de beroepspraktijk en het onderwijs.
Vaak ook het ontwikkelen van Leven Lang Ontwikkelen activiteiten (cursussen, maatwerktrainingen voor werkenden) in relatie tot de innovaties waar het over gaat.
Bijdragen aan het oplossen van grote maatschappelijke problemen en aan economische groei en versterking van het mkb.

Wat levert het op?
Het gaat altijd om co-creatie, gezamenlijk vinden van een oplossing voor complexe vraagstukken, maken van een prototype; adviezen voor innovatie, implementatie innovatie in de praktijk; bij inzet studenten gaat het om inspanningsverplichting, maar bij praktijkgericht onderzoek {gemiddeld circa 60% van de activiteiten} ligt het niveau hoog en gaat het om resultaat(verplichting).

Bij de inzet studenten gaat het vaak om een koppeling aan minoren, stage, afstuderen; meestal met doorwerking van uitkomsten van onderzoek/innovaties in het reguliere curriculum via de betrokken docent-onderzoekers en lectoren. Soms gaat het (ook) om de ontwikkeling van een nieuwe onderwijsmodule en/of minor. Ook gaat het soms om maatwerk onderwijs/trainingen in het kader van leven lang ontwikkelen voor werkenden van betrokken bedrijven/instellingen.

Wat zijn belangrijke randvoorwaarden en succesfactoren?

Randvoorwaarden:

Een basisfinanciering voor IWP’s vanuit het CoE/de hogeschool.
Duidelijke spelregels die duurzame pps stimuleren.
Een relevant thema dat past binnen de doelstellingen van het pps consortium/het CoE, dat voldoende concreet is en dat stevig genoeg is om er langere tijd samen aan te werken (ten minste enkele jaren).
Een concrete aanvraagprocedure voor IWP’s en beoordeling door een commissie van het CoE (ervaring met een commissie met vooral externe partners en met een commissie vanuit het CoE team).
Een overzichtelijk aantal partners (bij het CoE HA meestal tussen de 5 en 8 partners).
Altijd een eigen bijdrage van alle partners, in kind (maar dan wel heel concreet in uren, taken, personen, uurtarief) en/of in cash.

Succesfactoren:

Partners doen alleen mee aan een IWP als ze er zelf en samen echt belang bij hebben.
Partners lossen samen complexe problemen op die ze niet individueel kunnen oplossen.
Een IWP is een overzichtelijk samenwerkingsverband voor enkele jaren; niet te groot en niet te klein (omvang meestal circa €100.000 per jaar).
Het IWP concept is op hoofdpunten goed gedefinieerd maar biedt binnen de kaders veel ruimte voor eigen keuzes, afhankelijk van thema, soort partners etc.
Door het vooraf maken van een compact concreet plan door de IWP partners en door de toetsing van het plan worden pps karakter en kwaliteit geborgd en kan snel worden gestart.
Als een IWP voorstel is goedgekeurd gaat de IWP als kleine pps zelfstandig aan de slag, met een lichte verantwoording naar het grote pps consortium/het CoE.
Het gaat altijd om een meerjarige samenwerking waardoor op het gekozen thema gezamenlijk echte resultaten gerealiseerd kunnen worden.
Het gaat om real life problemen en om implementatie van resultaten in de praktijk, dat werkt motiverend voor alle betrokkenen, ook voor de studenten die meedoen aan IWP activiteiten.
Een IWP kan eigen successen vieren en brengt resultaten ook over het voetlicht in het grotere pps samenwerkingsverband via bijv. website, nieuwsbrieven en congressen.

Voorbeelden

Innovatiewerkplaats Zorg en (sensor)Technologie
Gericht op het ontwikkelen van een ‘slim toilet’ met sensoren die diverse metingen kan doen om te signaleren of er sprake is van een vocht – en voedingstekort of blaasontsteking. Gepaard met een gebruikersonderzoek naar bedsensoren binnen psychogeriatrie en input genererend voor een e-health systeem binnen het ziekenhuis dat patiënten in staat stelt om zaken zelf te doen. Dit is een voorbeeld van een cross-sectoraal en multilevel samenwerkingsproject met studenten van verschillende opleidingen: 16 studenten mbo-Verpleegkunde; 3 studenten Human Technology; 5 studenten Sensortechnologie; 10 studenten hbo-Verpleegkunde.
Innovatiewerkplaats Maatschappelijke participatie van mensen met een psychische beperking:
Start vanuit de vraag van GGZ Friesland aan CoE Healthy Ageing om te helpen met de opgave om 1/3 van de bewoners van intramuraal naar wonen in de wijk te laten gaan. In de IWP is onderzoek gedaan, zijn interventieprogramma’s ontwikkeld en een “woonschool” gerealiseerd waardoor cliënten binnen twee jaar leren om weer op eigen benen te staan. Dit concept is uitgerold naar alle beschermde woonvormen van GGZ Friesland. Meer dan 150 medewerkers in allerlei functies zijn getraind in het werken volgens het nieuwe concept. Het functiehuis is aangepast. Onderzoeksresultaten en trainingsmateriaal worden door docent-onderzoekers gebruikt in het onderwijs aan toekomstige professionals, o.a. bij de hbo opleidingen voor sociale studies en bij het mbo.
Innovatiewerkplaats Ondervoeding/Malnutrition:
Samenwerking vanuit Hanzehogeschool Diëtetiek met UMCG, Friesland Campina en ICT bedrijven. Vertaling van onderzoeksresultaten naar gezonde voeding voor ouderen en producten en tools voor patiënten en gezonde burgers. Ontwikkeling en gebruik van ICT tools zoals de Pt-global app die intussen internationaal gebruikt wordt. Doorwerking naar onderwijsvernieuwing in opleidingen als Diëtetiek en HBO Verpleegkunde. Participatie in landelijke en Europese werkgroepen en programma’s. 41 studenten betrokken.

Meer informatie:
Website