Interview Erica Schaper en Nina Spithost: Duaal hbo biedt volop kansen

#Mkb #Nieuws #Docenten #MKB-route

NHL Stenden is koploper met ‘Mkb-routes in het hbo’. In vrijwel alle sectoren heeft de hogeschool duale opleidingen. Om nog beter te kunnen voldoen aan de vraag van de arbeidsmarkt zet NHL Stenden in op onder andere meer flexibiliteit, en op onderwijs dat toegesneden is op de behoeften van kleine bedrijven en werkenden. Aan het woord zijn Erica Schaper, voorzitter College van Bestuur van NHL Stenden, en Nina Spithost, programmamanager Associate degrees.

Foto: Erica Schaper (l) voorzitter College van Bestuur van NHL Stenden, en Nina Spithost, programmamanager Associate degrees 

Erica Schaper: “De arbeidsmarkt die we bedienen in Noord-Nederland kent een afnemende beroepsbevolking. Voor het mkb en grotere organisaties is het steeds vaker een klus om talent aan te trekken en te binden. We werken graag samen met bedrijven om de combinatie scholing en werk mogelijk te maken, en zo bij te dragen aan het voldoen aan de arbeidsmarkt-vraag. De instroom in onze hogeschool vanuit het mbo neemt af. Er is zoveel werk, dat het voor een student aantrekkelijk is om steeds vroeger te beginnen met werken. Begrijpelijk, maar dan ontdek je misschien na een paar jaar dat je je toch wilt of moet doorontwikkelen. Hoe mooi is het dan als er duale opleidingen zijn waarmee je je hbo-diploma kunt halen. Voor bedrijven is de ‘Mkb-route in het hbo’ een kans om werknemers te binden door ze perspectief te bieden. Ik kan me voorstellen dat het ook interessant is om mensen te werven, uit het buitenland wellicht, door een arbeidsovereenkomst aan te bieden mét een leertraject.”

Stroomversnelling

“Het duale onderwijs van NHL Stenden is in een stroomversnelling geraakt na de introductie van de Associate degree (Ad)”, vertelt Nina Spithost. “We hebben al ruim twintig jaar ervaring met duale opleidingen, en bedrijven en organisaties waarmee we samenwerken stonden te springen om een tweejarige hbo-opleiding als vervolg op mbo4. Direct bij de start van de Ad-opleidingen - voltijd en duaal - kregen we zelfs al aanvragen voor het opleiden van bedrijfsgroepen van tien à vijftien medewerkers. Momenteel hebben we twee vierjarige mkb-routes (bachelors) en negen tweejarige mkb-routes (Ad’s) en voor volgend jaar staan er nog drie op de planning. De duale opleidingen van NHL Stenden zijn integraal duaal, dus vanaf de eerste studiedag tot en met het behalen van het diploma. Je leert zoveel mogelijk in en van je werk en gaat één lesdag per week of twee weken naar de hogeschool. Op ons brede portfolio aan duale opleidingen zijn we best trots, het is een mooi concept voor de werkende en werkgever. Het studentprofiel is divers: van jonge mensen die net zijn gestart op de arbeidsmarkt tot ervaren volwassenen die zich willen doorontwikkelen of specialiseren. De student-werknemers gaan in hun studie aan de slag met vraagstukken uit hun eigen werkcontext en voegen dus ook direct toe aan hun bedrijf. Grotere bedrijven weten al langer de weg naar ons te vinden, maar bij kleinere bedrijven zijn onze duale opleidingen, met name de tweejarige Ad’s, minder bekend. We hopen dat het label ‘Mkb-route in het hbo’ hierin verandering zal brengen.”

Vraagmakelaar

Erica Schaper haakt daarop in: “Deeltijd opleidingen zijn redelijk bekend, maar duaal hoger beroepsonderwijs is dat helaas nog niet. Tot onze verbazing horen we nog steeds dat ‘het mooi zou zijn als er BBL zou bestaan op hbo-niveau’. Ook de tweejarige hbo-opleidingen kent men vreemd genoeg nog niet zo, zelfs mbo-studenten en havisten kennen ze niet. Binnen de Vereniging Hogescholen zijn we bezig met de herpositionering van het hbo als spil van innovatie in de regio met toegepast onderzoek en de professionals die we afleveren. De ‘Mkb-route in het hbo’ is daar een goed voorbeeld van. Opleiding en bedrijfsleven dragen beide bij aan het leerproces. Zij verzorgen duaal onderwijs bewust met elkaar. Het kan een bedrijf verbindingen opleveren met nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied. In Noord-Nederland zijn er ontzettend veel kleine bedrijven met maximaal tien personeelsleden. Die kunnen wij goed ondersteunen met vraagstukken op het gebied van human resources als: wat is een passend traject voor een medewerker, welke stappen in ontwikkeling zijn er gewenst, hoe doe ik dat eigenlijk? Als hogeschool moeten we daarin investeren en een faciliterende rol op ons nemen als een soort vraagmakelaar.

Levi Kroon koos voor de MKB-route. In zijn werk als elektromonteur startte hij met de duale Ad-opleiding Industriële automatisering en Robotica. En groeide door tot software engineer. Het past precies bij hem: 'Ik leer het liefst in de praktijk. En door het werk dat ik doe, weet ik wat ik wil leren. Plus ik krijg er nog voor betaald ook.' Lees hier zijn verhaal

Proeftuinen

Ook de komende jaren moeten we verder werken aan de vraagarticulatie: uitzoeken en ontdekken wat deze doelgroep lerenden nodig heeft. De duale student/werkende is een andere student dan de zeventien- of achttienjarige student die een voltijd opleiding doet. Er zijn best wat consequenties en we moeten onze instelling daarop aanpassen. Op sommige terreinen is NHL Stenden daarin al heel ver. De retail kent bijvoorbeeld een lange traditie met duale Ad- en bacheloropleidingen en bedrijfsgroepen. Ook de commerciële opleidingen en cursussen in het zorgdomein en het onderwijsdomein zijn vertrouwd met vraagarticulatie. We zetten proeftuinen op in academies om die ervaringen met elkaar te verbinden en te verbreden.

Design Based Education

Duale hbo-opleidingen passen perfect in het onderwijsconcept Design Based Education van NHL Stenden. Sinds de fusie van Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en Stenden vijf jaar geleden, ontwikkelen alle opleidingen zich door naar dit onderwijsconcept. Design Based Education houdt in dat deelnemers bezig zijn met echte vraagstukken van het werkveld. In ateliers binnen of buiten de hogeschool, wordt aan deze vraagstukken gewerkt door deelnemers vanuit verschillende disciplines. En dat alles gebeurt in een iteratief leerproces. Studenten leren vraagstukken kennen door ze van alle kanten te belichten. Samenwerken, andere perspectieven zien, ontwikkelen in een verbetercyclus. We merken dat deze aanpak helpt om competenties te ontwikkelen die je nodig hebt in je werk. Bij het duale onderwijs is iemands eigen werkomgeving de primaire leercontext. Het wordt natuurlijk bijzonder interessant als je de voltijds studenten kunt koppelen aan student-werknemers van een duaal traject, zodat ze samen aan een vraagstuk kunnen werken van het bedrijf. Ik zie daar allerlei mogelijkheden.”

Vrijer denken

Nina Spithost vertelt dat de hogeschool al eerder specifieke ervaring opdeed met onderwijs voor werkenden: “In 2015 hebben we met 43 deeltijd en duale opleidingen meegedaan met het ‘Experiment Leeruitkomsten’. Het ging onder andere over flexibilisering van leerroutes, gepersonaliseerd leren en het inrichten van het onderwijs op basis van leeruitkomsten. Doel was om de opleidingen scherp toe te snijden op de mogelijkheden en ambities van de werkende. Het experiment bood ruimte om uit het ‘voltijds-denken’ te stappen en de werkende student de ruimte te bieden zijn eigen best passende route naar de leeruitkomsten te doorlopen. Leren op de werkplek neemt daar natuurlijk een belangrijke plaats in voor deeltijd en duale studenten. In het voltijds onderwijs is de afgelopen jaren vanuit het onderwijsconcept Design Based Education een vergelijkbare beweging gaande naar het werken met leeruitkomsten en ook daar worden mooie vormen gevonden voor leren van en op een werkplek. Er lijkt een interessante wisselwerking te ontstaan tussen voltijdsonderwijs en onderwijs voor werkenden. Met steeds de student (werkend of nog niet) en zijn ambities en mogelijkheden als vertrekpunt”
 

Fifty-fifty

Erica Schaper sluit af met de verwachting dat steeds meer werkenden een vervolgopleiding zullen doen: “Ook zullen steeds meer jongeren kiezen voor een combinatie van werken en leren. Momenteel hebben we 24.000 studenten. Zo’n vierduizend daarvan zitten in varianten van Leven Lang Ontwikkelen (deeltijd of duale opleidingen). Ik denk dat zich dat de komende jaren zal doorontwikkelen naar misschien wel fifty-fifty. Duale trajecten, en zeker de tweejarige Ad-opleidingen, kunnen daarin een belangrijke en aantrekkelijke vorm zijn. De situatie op de arbeidsmarkt kan een kans zijn om de ‘Mkb-route in het hbo’ tot volwassenheid te brengen. NHL Stenden grijpt die met beide handen aan. Want duaal onderwijs biedt volop kansen, voor ons als hogeschool, voor bedrijven en andere organisaties, voor werknemers en voor studenten.”

Foto's: Dirk Kreijkamp Fotografie