Interview Jacomine Ravensbergen en Ilonka van Hoorn: Samen een duale weg inslaan

#Instroom en beeldvorming #Mkb #Artikel #MKB-route

Avans Hogeschool biedt al ruim twintig jaar duale opleidingen aan en is een van de voorlopers van de ‘Mkb-route in het hbo’. Jacomine Ravensbergen, vicevoorzitter van het College van Bestuur van Avans Hogeschool, en Ilonka van Hoorn, coördinator van de duale opleiding Civiele Techniek, laten hun licht schijnen op het opzetten van deze opleidingen.

“Bij de duale opleiding Bouwkunde is het goed gelukt”, begint Jacomine Ravensbergen. “Deze opleiding is twintig jaar geleden opgezet op aanvraag van Bouwend Nederland, de vereniging van bouw- en infrabedrijven, vanwege het enorme personeelstekort in de bouwsector. Bouwend Nederland wilde de duale opleiding gezamenlijk ontwikkelen en deels verzorgen. Daartoe richtte ze Stichting BouwTalent op. Deze stichting detacheert student-werknemers bij een bouwbedrijf, vergoedt de studiekosten, betaalt de student-werknemers voor hun werkzaamheden en berekent de kosten door aan de bedrijven. De student-werknemers leren werkend drie dagen per week in het bedrijf, waar ze leeruitkomsten moeten realiseren, en hebben twee dagen per week school, waarvan één dag fysiek op de hogeschool.”

Succesformule

Ilonka van Hoorn haakt daarop in: “MKB-Nederland, Bouwend Nederland en Avans Hogeschool zien deze ‘Mkb-route in het hbo’ als een succesformule. Al jaren doet een groot aantal bouwbedrijven mee en elk jaar hebben we minimaal een klas van zo’n 25 duale studenten. De kracht zit hem in het feit dat de samenwerkende bouwbedrijven de handen ineen hebben geslagen en elkaar ook op landelijk niveau vasthouden in de branchevereniging.”

Convenant

Jacomine Ravensbergen vertelt dat Avans Hogeschool ook een periode heeft gekend waarin de duale opleidingen niet of maar met moeite van de grond kwamen: “Zo heeft de duale opleiding Elektrotechniek in het verleden nogal eens een hick up gehad. Bedrijven en hogeschool hadden prachtige afspraken met elkaar, maar toen puntje bij paaltje kwam, wilden de werkgevers de studenten toch fulltime laten werken om de grote hoeveelheid werk aan te kunnen in hun bedrijf. Begrijpelijk, maar dat is natuurlijk niet de bedoeling. Heel mooi dat nu per september 2023 de duale bacheloropleiding Elektrotechniek echt van start gaat. We hebben een onderliggend convenant met acht installatiebedrijven, waarin de gezamenlijke verantwoordelijkheid is benoemd. De bedrijven zijn verantwoordelijk voor het werven van de studenten en het aanbieden van werk. Mochten er onvoldoende studenten zijn om de opleiding break-even aan te kunnen bieden, dan investeren de bedrijven financieel mee. Dit blijkt nu niet nodig: het is een klas met 32 studenten.”

Demi Peters is derdejaars student van de duale hbo-bacheloropleiding Bouwkunde. Ze werkt drie dagen per week bij van Santvoort Bouw, waar ze ook haar opdrachten van de opleiding uitvoert. “Ik ben heel blij dat ik me via de ‘Mkb-route in het hbo’ verder kan ontwikkelen en mijn hbo kan behalen.” Lees hier haar verhaal

Idee

Ook bij Civiele Techniek kwam de duale variant niet zonder slag of stoot tot stand. Al een paar opeenvolgende jaren kende de duale opleiding een te lage instroom om er een programma voor te kunnen draaien. Ilonka van Hoorn coördineert zowel de duale als de voltijd bachelor Civiele Techniek én kwam met een oplossing. “Het heeft me aan het denken gezet en ik kwam op het idee om één programma te ontwikkelen voor zowel voltijd als duaal. Eigenlijk best logisch. Het sluit precies aan op de achterliggende gedachte bij het werken met leeruitkomsten, wat nu gemeengoed is bij Avans Hogeschool. Bij leeruitkomsten maakt het immers niet uit hoe iemand iets leert: of het nu is via een cursus of via een beroepsproduct dat hij of zij maakt op het werk of in het verleden heeft gemaakt. Als een student maar kan aantonen datgene te kunnen. Bij een gezamenlijk programma voor voltijd en duaal hoeft een te laag aantal duale studenten geen probleem meer te zijn. De uitdaging is natuurlijk wel hoe je dit organiseert. Ook voor Bouwkunde en Bouwtechnische Bedrijfskunde zetten we één programma op voor voltijd en duaal.”

Nieuwe duale trajecten

Avans Hogeschool ontwikkelt momenteel nieuwe duale trajecten, vooral om in te spelen op de arbeidsmarktsituatie. Jacomine Ravensbergen vertelt: “Mkb-bedrijven willen nu vooral mee investeren in tweejarige duale Associate degree-opleidingen, zoals Engineering en Built Environment. Het mkb schreeuwt om medewerkers, zowel op mbo- als op hbo-niveau. Vooral de tekorten in de techniek zijn nijpend. Tegelijkertijd neemt het aantal studenten op hbo-niveau af. Deze krapte leidt ertoe dat bedrijven ‘erg trekken’ aan net afgestudeerde mbo’ers, al willen ze ook graag hbo-geschoolden. En een deel van de mbo-afgestudeerden dat gaat werken, wil eigenlijk nog een hbo-diploma halen. Met een duaal traject maak je dat mogelijk. Uiteraard willen we ook onze eigen instroom verhogen. Want je kunt niet meer havisten aantrekken, meer zijn er gewoonweg niet. Met duale opleidingen slaan we twee vliegen in één klap: we krijgen extra studenten én doordat ze meteen gaan werken voldoen ze aan de behoefte van het werkveld. Plus ze ontwikkelen zich meteen door.”

Elkaar begrijpen

Jacomine kan de ‘Mkb-route in het hbo’ “zeker aanbevelen aan andere Colleges van Bestuur.”  “Wel moet je je realiseren dat het opzetten van een duale opleiding geen quick win is. Je moet bereid zijn om je te verdiepen in het mkb; hogeschool en bedrijven moeten echt samen die weg inslaan. Je moet elkaar leren kennen en de wederzijdse verantwoordelijkheid voelen, elkaars noden voelen, elkaar begrijpen. Als hogeschool moet je bereid zijn, met name de mensen van de opleidingsacademie, om het onderwijs om te gooien en te flexibiliseren. Want het moet niet alleen voor verschillende typen studenten interessant zijn, maar ook voor de meewerkende mkb-bedrijven. Als dat lukt, heb je iets moois voor elkaar. Voor studenten, hogeschool en bedrijven.”

Duaal opleiden in het hbo

Een duale hbo-opleiding is een combinatie van werken en leren. Lesinhoud en opdrachten zijn gekoppeld aan de situatie op het werk. De student/werknemer, de werkgever en de opleiding sluiten een overeenkomst af. Een duale studie duurt twee (Associate degree) of vier jaar (bachelor). Bij de meeste duale opleidingen is de deelnemer één à twee dagen per week op school en de overige dagen bij het bedrijf/de organisatie. Onder de ‘Mkb-route in het hbo’ vallen duale opleidingen die met het mkb zijn opgezet en worden verzorgd.

Meer informatie: www.mkbrouteinhbo.nl. Een overzicht van de duale opleidingen van Avans Hogeschool staat hier.